Güncel araştırmalara göre, Türkiye’de nüfusun yüzde 36’sı (30 milyon kişi) TikTok hesabına sahip. Dijital çağda TikTok gündemine en çok maruz kalanların çocuklar olduğuna vurgu yapan uzmanlar, çocukların, etkileşimde bulundukları sosyal çevrede bu videoları anlattığını, içeriğinde gördükleri davranışları taklit ettiklerini ve eğlence tarzı haline getirerek içselleştirdiğini söylüyor.

Sosyal medyada olumsuz etki gücünün olumluya göre 6 kat fazla yayılım gösterdiğine dikkat çeken Doç. Dr. Aylin Tutgun Ünal virüs gibi yayılıp, toplumsal bütünlüğe, aile yapısına ve değerlere zarar veren ve genelde uygunsuz içerikler barındırdığını söylediği TikTok videoları için bir an önce önlem alınması gerektiğini kaydetti.

Üsküdar Üniversitesi İletişim Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Aylin Tutgun Ünal TikTok uygulamasının çocuklar üzerinde etkisi ve Türkiye’de kapatılıp kapatılmaması tartışmalarını değerlendirdi.

Üsküdar Üniversitesi İletişim Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Aylin Tutgun Ünal

Doç. Dr. Aylin Tutgun Ünal güncel araştırmalara göre Türkiye’de nüfusun yüzde 36’sının (30 milyon kişi) TikTok hesabı olduğuna işaret ederek, “Hesabı olsun olmasın çok daha büyük bir kitlenin TikTok reels adı verilen kısa videolara erişimi mümkün. Facebook, Instagram, YouTube gibi sosyal medya uygulamalarına olan entegrasyonundan dolayı dolaşıma giren TikTok görüntüleri her an hepimizin önüne düşüyor. Çevremize baktığımızda, 3 kişiden 2’sinin TikTok gündeminden haberdar olduğunu görebiliyoruz.” dedi.

Dijital çağda TikTok gündemine en çok maruz kalanların da çocuklar olduğuna vurgu yapan Doç. Dr. Aylin Tutgun Ünal “Çocukların algıda seçiciliğinin şimdilerde sosyal medya videolarına yönelik olduğu görülüyor. Çocuklar, etkileşimde bulundukları sosyal çevrede bu videoları anlatıyor, içeriğinde gördükleri davranışları taklit ediyor ve eğlence tarzı haline getirerek içselleştiriyor. Gördükleri davranışları bir çeşit norm, diğer bir ifadeyle toplumsal yapının bir parçası olarak alıyor ve uyguluyorlar. Pek çok uygunsuz içeriklerin normalleşmesi bir yandan toplumsal yapıya zarar verirken, bir yandan da toplumsal bütünlüğü mozaikleştiren bir sosyal medya kullanımı mevcut.” şeklinde bilgi verdi.

TikTok platformunun kullanıcıların ilgi çekici ve eğlenceli video görüntüleri oluşturmasına olanak tanıyan bir dizi düzenleme aracının var olduğunu kaydeden Ünal, barındırdığı basit araçlar ve kullanım kolaylığı sayesinde herkesin kısa videolar oluşturabildiğini, TikTok’un diğer uygulamalardan farklı olarak sunduğu doğal ve rahat yapısından dolayı da tercih edilen bir uygulama olduğunu söyledi.

TikTok’un çeşitli kültürdeki kişilerin adeta evlerinin bir odası gibi olduğunu da ifade eden Doç. Dr. Aylin Tutgun Ünal “Aslında, kişiler bu mecrada evlerinin bir yansımasını sunuyorlar ama bunu yaparken dijital ortamda olduklarından bihaber gibi çoğu örnekte uygunsuz içerikler yayıyorlar. Mahremiyet ihlalleri, uygunsuz konuşma dili, olumsuz örnek oluşturan davranışlar var ve bunlar aile algısını dönüştürme potansiyeline sahip. Çocuklar orada gördüğü, duyduğu tüm konuşmaları ve davranışları evde ailesine, okulda arkadaşlarına uygulayarak fark edilebiliyorlar. Aynı şekilde yetişkin bireyler de benzer videoları çekerek ya da bu videoları paylaşarak olumsuz etki gücünü arttırabiliyor. Sosyal medyada olumsuz etki gücünün olumluya göre 6 kat fazla yayılım gösterdiği biliniyor. Virüs gibi yayılan, toplumsal bütünlüğe, aile yapısına ve değerlere zarar veren ve genelde uygunsuz içerikler barındıran TikTok videoları için bir an önce önlem alınması gerekiyor.” diye uyarıda bulundu.

Çin merkezli sosyal medya uygulaması olan TikTok’un gündeminin şimdilerle kapatılması yönünde olduğunu dile getiren Doç. Dr. Aylin Tutgun Ünal şunlar söyledi:

“ABD’de 150 milyon, Türkiye’de 30 milyondan fazla kullanıcısı olan bir platformun kapatılması oldukça radikal bir karar fakat burada kar ve zarar tespitinin iyi yapılması gerekiyor. Eğer zararlar üstün geliyorsa yasal önlemlerin alınması gerekir. Sosyal medya uygulamalarının kötüye kullanımı bir çeşit suçtur.”

Kişilerin bilinçli kullanıcı olabilmesi yani dijital okuryazarlık becerilerinin kazandırılmasının önlem olarak önemine işaret eden Doç. Dr. Aylin Tutgun Ünal “Bir diğer önlem olarak yasalaştırma ele alınabilir. Sosyal medya yasası gündeme alınıp çalışmaları başlatıldığı gibi TikTok özelinde de yasal yaptırımlar ele alınmalıdır. Bir yandan kapatılması yönünde yetkililer çalışma yaparken, diğer yandan TikTok yetkilileri kapatılmaması yönünde çaba gösteriyor.” dedi.

Bunun bir savaş alanı olmadığı fark edilerek, bu mecralarda ne gibi davranışların ve paylaşımların suç sayılacağı veya yaptırımlarının neler olacağı gibi hukuksal çalışmaların ‘önlem’ alma amacıyla yasal çerçevede yapılması, bu çalışmaların toplumsal algı oluşturularak desteklenir hale gelmesinin bir süreç olduğunu anlatan Doç. Dr. Aylin Tutgun Ünal şöyle devam etti:

“Bu sürecin de sağlıklı bir şekilde işlemesi için düzenli olarak toplumu bilgilendirme önemli. ABD’de 2024’te yapılan yasal çalışmalara göre, TikTok yasası ABD Başkanı Joe Biden tarafından imzalandı. Buna göre, 9 ay süre içerisinde TikTok bir Amerikan firmasına satılmazsa yasaklanacak ve TikTok’un indirilmesi engellenecek.

Türkiye’de de TikTok’un kapatılmasına yönelik çalışmaların başlatıldığını görüyoruz. Yetkililer, TikTok uygulamasının, Türk aile yapısına ve kültürüne uygun olmayan görüntülerin ve davranışların paylaşıldığı bir mecra olduğu gerekçesiyle kapatılmasının gerektiğini içeren kanun teklifi hazırlığında olduklarını söyledi.”

TikTok üzerinden videolarla gelir sağlamanın hem müstehcenliği barındırabileceği hem vergiden kaçma sayılabileceği için suç olup olmadığı, çocukların yer aldığı çoğu videoda çocuk istismarının olup olmadığının değerlendirilmesi gerektiğini de vurgulayan Doç. Dr. Aylin Tutgun Ünal “Bu değerlendirmenin yeri de adli merciilerdir. Sosyal medya platformlarının kapatılması davranış değişikliğine doğrudan yol açmayacaktır, bu yüzden kalıcı çözümler için de çalışmalar başlatılmalı.” dedi.

Doç. Dr. Aylin Tutgun Ünal kişilerin TikTok platformu ile ilgili olarak kendisine “TikTok platformuna neden giriyoruz? Amacımız nedir? TikTok platformundan sağladığımız şeylerin günlük yaşamda bir karşılığı var mı? TikTok platformuna ayıracak zamanda başka neler yapabiliriz? TikTok platformunun çocuklara bir kazancı var mı? TikTok platformu günlük sosyal yaşamda çok gerekli mi? TikTok platformunun bir yararı var mı?” şeklinde sorular sorarak öz değerlendirme yapabileceğini de sözlerine ekledi.