Asansörlerde meydana gelen kazaların çoğunluğunun yanlış kullanma ve kurtarma işlemleri sırasında gerçekleştiğinin iddia edildiğini hatırlatan Dr. Öğr. Üyesi Rüştü Uçan, “Son zamanlarda meydana gelen kazaların büyük bir kısmının yetersiz teknik bakımdan meydana geldiği olasılığı oldukça yüksek.” dedi.

Dr. Öğr. Üyesi Rüştü Uçan, apartman ya da yurtlardaki yöneticilerin de işveren statüsünde olduğunu, herhangi bir olumsuzluk halinde işveren sorumluluğunda cezalandırıldığını hatırlattı.

Üsküdar Üniversitesi İş Sağlığı ve Güvenliği Bölüm Başkanı Dr. Öğr. Üyesi Rüştü Uçan

Üsküdar Üniversitesi İş Sağlığı ve Güvenliği Bölüm Başkanı Dr. Öğr. Üyesi Rüştü Uçan, son günlerde yürüyen merdivenlerde ve özellikle iş merkezi, AVM, hastane, öğrenci yurtları, okul asansörleri gibi asansörlerin yoğun kullanıldığı lokasyonlardaki ölüme yol açan asansör kazalarının sık sık basında yer almaya başladığını hatırlattı.

Halbuki bütün bu merdivenlerin ve asansörlerin kullanıcıları tarafından kolaylıkla görülebileceği yerlerde merdiven ve asansörlerin kullanılmaları sırasında nelere dikkat edileceği konusunda çeşitli uyarılar yer aldığını kaydeden Dr. Öğr. Üyesi Rüştü Uçan, “Asansörlerde de asansörün kapısının açılmasından hareket etmesine kadar geçen süre içerisinde kullanıcılara çeşitli uyarılar yapılmakta hatta asansöre izin verilenden daha fazla yük bindiğinde sesli ve görsel uyarılar sonucunda asansörler hareket etmemekte.” dedi.

Dr. Öğr. Üyesi Rüştü Uçan, yürüyen merdivenler kullanılırken nelere dikkat edilmesi gerektiğini şöyle anlattı:

“Yürüyen merdivenlere aşırı yüklenme yapılmamalı. Yük ve eşya taşınmamalı. Yürüyen merdivenlerin güvenlik tertibatlarıyla oynanmamalı. Kullanım sırasında herhangi bir kaza yaşanmaması için tırabzandan (el bandından) tutunmak gerekiyor. Vücudu tırabzanın (el bandının) dışına doğru uzatmak tehlikelidir, yapıya ait kolona çarpma, döşemeler arasına sıkışma riski oluşur. Ayaklar deflektör fırçalardan uzak tutulmalıdır. Tekerlekli sandalye veya bebek arabası ile yürüyen merdivenlere binilmemeli, asansörler kullanılmalı.

Acil durdurma tertibatları (stop butonu) sadece acil hallerde kullanılmalı. Gereksiz yere kullanılmamalı. Çocuklar yürüyen merdivenleri tek başına kullanmamalı. Ebeveynler çocuklarının elini tutarak kontrollü bir şekilde kullanmalarını sağlamalı. Parmak arası terlik ve lastik ayakkabılar ile yürüyen merdivenlerin kullanılması tehlikelidir. Basamaklar arasına ya da basmak ile iç pervaz arasına sıkışma riski bulunmaktadır.”

Dr. Öğr. Üyesi Rüştü Uçan, uzun elbiseler giyildiğinde bu elbiselerin basamak arasına girmemesine dikkat edilmesi gerektiğini de ifade ederek, şöyle devam etti:

“Ayakkabı bağcıklarının bağlı olduğundan emin olunmalı. Evcil hayvan sahipleri evcil hayvanlarını sıkıca tutarak veya kucaklayarak yürüyen merdiveni kullanmalı. Ters yönde gelen merdivene binilmemeli. Yukarı kata çıkmak için iniş merdiveni yerine çıkış merdiveni kullanılmalı.

Yürüyen merdivenler çalışmıyor olsa bile birer makinadır. Durma nedenini bilmediğimiz merdivenler kaza riski barındırmaktadır ve binilmesi tehlikelidir. Yürüyen merdivene ait el bantları üzerinden ya da 2 merdiven arasından kayma riski olan kısımlardan kayılmamalıdır.”

Dr. Öğr. Üyesi Rüştü Uçan, asansörler konusunda ise asansörü çağırırken, asansöre girerken veya çıkarken, seyir haline uyulması gereken kurallar ile asansörün kullanma talimatı çerçevesinde neler yapılması gerektiğinin madde madde belirtilerek kullanıcıların bu kurallara uyması özellikle tavsiye edildiğini vurguladı.

“Her ne kadar asansörlerde meydana gelen kazaların çoğunluğunun yanlış kullanma ve kurtarma işlemleri sırasında gerçekleştiği iddia edilse de son zamanlarda meydana gelen kazaların büyük bir kısmının yetersiz teknik bakımdan meydana geldiği olasılığı oldukça yüksektir.”

Dr. Öğr. Üyesi Rüştü Uçan, Makine Mühendisleri Odası’nın 31 Aralık 2007 tarihi ve 26420 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Asansör Yönetmeliği doğrultusunda İzmir’de yapılan denetimi hatırlatarak, “11 bin 846 asansörün denetimi sırasında 9 bin 239 asansörün yani yüzde 78’inin riskli olduğu tespit edilmiştir.” dedi

Makine Mühendisleri Odası’nın bu denetimleri sonunda da asansör kazalarının nedenlerini sıraladığını anlatan Rüştü Uçan, şunları kaydetti:

“Kabin içinde kapının bulunmaması sonucunda meydana gelen sıkışmalar. Kilit sistemindeki arızalar nedeniyle kabinin katta olmaması nedeniyle kuyu içine düşmeler. Kabinin kat seviyelerindeki bozukluk nedeniyle meydana genel kazalar. Kabinin kontrolsüz şekilde aşağı ya da yukarı yönde hareketi nedeniyle meydana gelen kazalar. Ara katlarda kabin içindeki kişilerin bilinçsiz kurtarılmaya veya kendini kurtarmaya kalkışması sonucu görülen kazalar.”

Dr. Uçan, “Apartmanlarda yöneticiler de işveren statüsündedir. Herhangi bir aksaklık, olumsuzluk halinde işveren sorumluluğu aldığı için o bağlamda cezalandırılır. Yurtlarda da durum değişmez.” dedi. 

Üsküdar Üniversitesi İş Sağlığı ve Güvenliği Bölümü Öğr. Gör. Ali Orhan Karacigan ise Asansör ve Yürüyen Merdiven Sanayicileri Derneği’nin yaptığı bir araştırmaya göre; Türkiye’de her yıl 20 – 25 bin asansörün hizmete girdiğini ifade ederek, şunları söyledi:

“Türkiye’de asansörler her gün 50 milyon kişi taşıyor. Çok sayıda mekanik ve elektronik parçadan oluşan asansörlerin tıpkı otomobil ve uçaklardaki gibi düzenli bakım ve kontrollerinin uzman kişilerce yapılması gerekiyor.”

Ali Orhan Karacigan, Avrupa ülkelerine göre çok yüksek olan asansör ve yürüyen merdivenlerdeki kazaların, ölüm ve yaralanma olaylarının önlenebilmesi için kullanıcılarını bilinçlenmesinin yanı sıra bunların bakımlarını yapan firmaların standart bir bakım programı yerine, bu merdiven ve asansörlerinin kullanıldıkları lokasyonların taşıma kapasiteleri, yoğunlukları, hava koşullarına göre hazırladıkları bakım programlarını, bu konuda yetişmiş yetkin ve yetkili elemanlarıyla birlikte yapabilecek şekilde örgütlenmiş olmalarının son derece önemli olduğunu vurguladı.

Asansör ve yürüyen merdiven bakımlarını gerçekleştirecek firmaların seçimine de dikkat edilmesi gerektiğini anlatan Karacigan, bu konunun kazaların azalmasına büyük ölçüde katkıda bulunacağını söyledi.

Karacigan, bakım firmalarından yeterlilik belge ve sertifikalarının istenmesi gerektiğini de anlattı.